“Boeren moeten onze wegen niet onderschijten”, staat er met grote letters boven de blogpost. Eronder een korte tirade inclusief foto’s en video van een man die in een landbouwgebied een stuk asfalt met sporen van modder en stront tegenkwam. Misdadig, al die vervuiling, lezen we.
De auteur, de zeventiger Bengt J, is op 16 december 2021 tot “nieuw spoor” verklaard in de moord op Olof Palme. Althans, door de krant Svenska Dagbladet. Waarom? En heeft het nieuwe spoor iets om het lijf?
Man neemt moord op zich
Via deze straat vluchtte de moordenaar. Foto: Marc Pennartz
Het verhaal in de Zweedse krant begint met een anonieme brief. Die werd op 10 maart 1986, tien dagen na de moord op de Zweedse premier, door een politieman opgepikt in een postkantoor in Norrköping. De envelop was geadresseerd aan de toenmalige minister van financiën Kjell-Olof Feldt, maar niet gefrankeerd. In de brief verklaarde de zogeheten Saltfria Väg Fraktionen (de Zoutvrije Wegfractie) zich verantwoordelijk voor de moord. Palme was volgens de verder anonieme auteur zijn belangrijkste taak vergeten: het verbieden van strooien op de Zweedse wegen. Daarom moest hij “terechtgesteld” worden.
Idioten die de moord op zich namen waren in die periode geen uitzondering. Deze brief was om een andere reden wel opvallend. In de envelop staken twee lege patroonhulzen van .357 magnum-kogels. Palme was gedood met een kogel van dat kaliber. Een tweede kogel schampte de rug van zijn vrouw Lisbeth. Of de hulzen uit de envelop bij de kogels pasten, kon na onderzoek echter niet worden vastgesteld.
Revolver in beslag genomen
De politie slaagde er niet in om de briefschrijver te identificeren. Ene Simon, een particulier met belangstelling voor de moord op Palme, meende hem 35 jaar later wel te kennen: het zou gaan om een verkeersactivist die al jaren een blog bijhoudt waarin hij fel tekeergaat tegen politici en ambtenaren. Simon tipte een podcastmaker die ermee naar de krant stapte.
Svenska Dagbladet ontdekte dat de man in 1974 een revolver had gekocht van het type waarmee Palme werd gedood. Deze Smith & Wesson .357 Magnum was in 2006 in beslag genomen door de politie bij een huiszoeking. De ingenieur, zoals de man in de krant werd omschreven, had ambtenaren bedreigd. De revolver was hierna doorverkocht zonder dat er een proefschot mee was gelost. De huidige eigenaar is onbekend.
Aan rare streken geen gebrek: in 2013 bleek de ingenieur een doos te hebben geplaatst bij het kantoor van de wegenwerkendienst Trafikverket, met daarop het woord Dynamiet. Binnenin zat enkel steengruis. Enige tijd later werd hij tot een boete veroordeeld omdat hij bij de aanvraag van een nieuw paspoort een holster met een groot mes droeg.
“Ja, ik stuurde de brief”
De krant praatte met de man. Hij gaf toe in 1986 de anonieme brief met de lege patroonhulzen te hebben gestuurd. Maar hij ontkende dat hij met de moord te maken had. De brief was een manier om aandacht te zoeken, volgens hem. Hij zei dat hij op de avond van de moord bij zijn toenmalige vriendin was, en die woonde ver buiten Stockholm. Die ex-vriendin kon zich dat niet meer herinneren, maar sloot het evenmin uit.
Voormalige speurders uit het onderzoek naar de moord op Palme menen nu dat de ingenieur verhoord zou moeten worden. Hoofdaanklager Krister Petersson ziet echter geen reden om het onderzoek te heropenen.
Politieke partij
Ik heb zelf even rondgeneusd op Internet om de identiteit van de man te achterhalen. Moeilijk was het niet. Een enkele Google-opdracht volstond om uit te vissen wie zich in Zweden drukmaakt over wegen zonder zout, modder en stront: ene Bengt J. Hij richtte ooit zelfs een politieke partij op die zoutvrije wegen als belangrijkste programmapunt had, al telde die alleen hem als lid. Aan J is ongetwijfeld een steekje los. Zijn blog is een grotesk allegaartje van tirades en bedreigingen, en de man heeft duidelijk extreemrechtse sympathieën.
Tegenwoordig bezit J een ruime villa onder de rook van Stockholm, maar in de jaren tachtig woonde hij in Östergötland, een streek ten zuiden van de hoofdstad. In Finspång, op twee uur rijden van Stockholm, werkte hij als ingenieur voor diverse bedrijven. Hij was er ook lid van een schietclub. J nam deel aan schietwedstrijden, vandaar dat hij een legale revolver bezat.
Hoe verdacht is Bengt J?
Is Bengt J een serieus te nemen verdachte? Mwah.
Interessant is dat hij een nooit gecontroleerde magnumrevolver had. Maar zo zijn er meer, omdat de politie lange tijd alleen revolvers testte die zich in 1986 met zekerheid binnen een straal van een uur rijden van de plaats delict bevonden. Dat het wapen na de inbeslagname niet alsnog onderzocht werd, is wel een misser. Of de patroonhulzen uit de envelop hoorden bij kogels van het (door de dader gebruikte) type Winchester Western Metal Piercing, of dat de man zulke ooit bezat, blijkt niet uit de info die we nu hebben.
De aloude hypothese dat de moordenaar van Palme zijn slachtoffer rond 21 uur bij toeval zag bij de Grand-bioscoop daarna thuis zijn revolver ging halen om rond 23.21 uur de trekker over te halen, kan in het geval van J niet kloppen. Hij woonde immers ver buiten de stad.
Is het desondanks aannemelijk dat hij in 1986 rondwandelde in Stockholm met een grote, zware, geladen revolver op zak? Zo ja, is de vraag waarom. Niemand, ook Olof Palme zelf niet, wist van tevoren dat de premier die avond uit zou gaan. J had het wapen dus niet van huis meegenomen om Palme te doden. Vanwege een schietwedstrijd dan? Het schietseizoen moest nog beginnen.
Daderprofiel
Het LinkedIn-profiel van Bengt J telt enkel functies waar meestal een goed salaris tegenover staat. Hij had door de jaren heen meerdere leidinggevende functies. Hoewel zijn blogposts en activisme wel een explosief karakter doen vermoeden, leek hij maatschappelijk dus geslaagd en had hij ten tijde van de moord een relatie, indicatoren die niet overeenstemmen met het daderprofiel in de zaak-Palme.
Of deze liefhebber van brandschoon asfalt in 1986 aan het signalement van de dader voldeed, is op basis van de foto’s die ik online vond, niet te zeggen. Alle beelden van hem zijn vrij recent en tonen een witgrijze man op leeftijd zonder een kilootje te veel. Zijn lengte is moeilijk te schatten. Maar een beer van een vent, zoals de moordenaar zou zijn, is hij vandaag zeker niet, al kan dat 35 jaar geleden anders zijn geweest.
Vooralsnog lijkt iemand anders een waarschijnlijker moordenaar van Olof Palme.