De Moord op Olof Palme

De Moord op Olof Palme

Is de moord op Palme nog op te lossen?

16 september 2019 Onderzoek

Een simpele, maar niet onbelangrijke vraag: kan de moord op Olof Palme nog worden opgelost? Het is immers al meer dan 33 jaar geleden dat de Zweedse premier het leven liet. Het antwoord: misschien, maar alles hangt af van één factor. Het moordwapen. Dat moet gevonden worden.

Moord op Palme: de vluchtweg

De dader vluchtte via deze trappen. Foto: Marc Pennartz

Het is het duurste en langst aanslepende moordonderzoek van Zweden. Veel komt er niet naar buiten, maar in Stockholm is nog steeds een rechercheteam actief. Die checken de tips die er binnenkomen. Want tips zijn er altijd. Niet in de laatste plaats dankzij journalisten en hobbyisten die zich in de moord op Olof Palme hebben gespecialiseerd. De charismatische Zweedse politicus, die op 28 februari 1986 werd omgebracht toen hij na een bezoekje aan de bioscoop naar huis stapte, blijft tot de verbeelding spreken.

De dader was een demogorgon

Zweden heeft speciaal hiervoor de verjaring van moordzaken opgeheven. De dader kan dus nog altijd gestraft worden, mocht hij nog leven. Maar wat heb je nodig om het zover te krijgen? (meer…)

Toen Zweden heel even over Christer A praatte

3 januari 2019 Onderzoek , , ,

Dat de ontspoorde beursspeculant Christer Andersson hoog op het verdachtenlijstje voor de moord op Olof Palme prijkt, zou iedere Zweed al twintig jaar kunnen weten. Het bleek uit het eindrapport van de parlementaire onderzoekscommissie dat in 1999 verscheen. Maar de pers gaf en geeft liever ruchtbaarheid aan spectaculaire, maar ongeloofwaardige complottheorieën. Waarom eigenlijk?

Een uitzending van Efterlyst, de Zweedse tegenhanger van Opsporing Verzocht en Faroek, was de uitzondering die de regel bevestigde. Op 25 februari 2011, een kwart eeuw na de moord op Olof Palme, pakte het programma uit met het “onbekende spoor” dat leidde naar een man die “volgens enkele van de beste rechercheurs van Zweden” de echte moordenaar zou kunnen zijn. In Efterlyst wordt hij C genoemd.

Uitzending met Nederlandse ondertitels

Het was inderdaad een nogal onbekend spoor op dat moment. In 1999 had alleen de krant Aftonbladet heel even serieus aandacht aan Andersson besteed. Tot vandaag is hij echter de enige verdachte van wie we zeker weten dat hij de gelegenheid had, het juiste wapen en een motief bezat.

Ik heb de uitzending van Efterlyst ondertiteld, zie hieronder. Naast presentator Hasse Aro komen de toenmalige onderzoeksleider Stig Edqvist en de vroegere rechercheur Tommy Lindström aan het woord. Hoewel er veel meer is dat Andersson verdacht maakt dan de uitzending aangeeft, maakt Efterlyst al aardig duidelijk dat “C” een serieus te nemen kandidaat-moordenaar is. En dat complotten in dit geval vergezocht zijn.

Het buikgevoel van GW

Efterlyst was een programma van de commerciële televisie. Voordat Lindström eraan ging meewerken, speelde Leif GW Persson de rol van “expert” in deze show. Met zijn eeuwig vermoeide spreekstijl, houthakkershemden en algemeen slodderige voorkomen is Persson een fenomeen in Zweden: criminoloog, thrillerschrijver, maar vooral een mediafiguur dat nooit te beroerd is om ergens zijn mening over te verkondigen, ondertussen wat snus (Zweeds tabaksproduct) onder zijn bovenlip stekend. (meer…)

Palme-moordverdachte bezat de juiste munitie

4 december 2018 Onderzoek, Verdachten , ,

Kranten suggereren wereldwijd dat Stieg Larsson de moord op Olof Palme vanuit zijn graf heeft opgelost, en dat de dader banden had met Zuid-Afrika en extreemrechts. Maar ondertussen duikt er een tot dusver onbekend element op dat opnieuw wijst richting Christer Andersson. De vroegere beursspeculant bleek precies dat type munitie te bezitten dat de moordenaar van Palme gebruikte.

Stieg Larsson, schrijver van de Millennium-thrillerreeks, vermoedde eind jaren tachtig dat de moord op Palme het werk was van Zuid-Afrika. De Zweedse auteur Jan Stocklassa borduurt voort op die oude theorie in het boek Stieg Larssons Erfenis dat najaar 2018 verscheen. Zoals ik in deze uitvoerige recensie uiteenzette, is noch het boek, noch de hypothese geloofwaardig. De media sprongen er wel op als gekken. Ongetwijfeld vanwege de Stieg Larsson-link. Die naam staat immers borg voor hoge oplagecijfers en werd door Stocklassa handig gebruikt c.q. misbruikt. En omdat de meeste journalisten de details rond de moord op de Zweedse premier nauwelijks kennen, slikken ze alles als het verhaal maar lekker klinkt.

Rechercheur met 32 jaar ervaring

Krant van 3 maart 1986. De dader gebruikte een dergelijke revolver en munitie.

Vergeet Jan Stocklassa. Veel interessanter is wat politieman Lennart Gustafsson onlangs vertelde in een podcast van de Zweedse journalist Hasse Aro. Gustafsson is de enige rechercheur die 32 jaar lang onafgebroken aan het moordonderzoek werkte, tot onlangs aan zijn pensioen. Haast niemand kent het dossier zo goed als hij.

Voor hem is Christer Andersson de meest waarschijnlijke dader. Die mening deelt hij met de gerespecteerde profiler Ulf Åsgård en de Amerikaanse kenner van politieke moorden, James W. Clarke. Christer Andersson was een beursspeculant en wedstrijdschutter die in de jaren negentig in beeld kwam van de politie en sindsdien, grotendeels buiten het zicht van de media, als hoofdverdachte geldt. De man pleegde in 2008 zelfmoord. In mijn boek over de moord op Olof Palme ga ik uitgebreid in op Andersson.

Andersson wekte de belangstelling omdat hij een Smith & Wesson-revolver bezat van hetzelfde type als de moordenaar hanteerde. Na de moord werden alle legale exemplaren van dat type revolver in de regio Stockholm gecontroleerd. Behalve een: de .357 Magnum van Andersson. Toen de man daar, acht jaar na de moord, over werd ondervraagd, beweerde hij de revolver illegaal te hebben verkocht aan een drugshandelaar. De politie vond die verklaring niet geloofwaardig. (meer…)

Nee, het was niet de Skandiaman

19 september 2018 Boeken, Verdachten ,

De moord op Olof Palme is in Zweden verworden tot een vervolgverhaal dat kranten en boeken verkoopt. En in vervolgverhalen spelen feiten geen rol. Neem nu de bewering dat Stig Engström alias de Skandiaman de dader was. De Zweedse pers lijkt er zowat van overtuigd. Recentelijk haalden journalisten zelfs Mårten Palme, zoon van, en getuige Lars Jeppsson van stal om de intussen overleden Engström tot dader te bombarderen.

Een boek over de zogenaamde nieuwe hoofdverdachte verkoopt intussen als zoete broodjes. Maar helaas, de verdenkingen ruiken nog steeds als gebakken lucht.

Een getuige met fantasie

Moordplaats Olof Palme

Engström werkte in het gebouw waar de bloemen voor liggen. Foto: Rijkspolitie Zweden

Stig Engström werkte als reclameman bij verzekeraar Skandia. Premier Olof Palme werd op 28 februari 1986 haast voor de deur van dat bedrijf doodgeschoten. Engström, die op deze avond overwerkte, wierp zich nadien op als getuige in de media. HIj liet zich maar wat graag interviewen. Engström zou als een van de eersten bij Olof en zijn vrouw Lisbeth zijn geweest. Maar zijn getuigenissen, die allengs fantastischer gingen klinken, kwamen nauwelijks overeen met andere waarnemingen, terwijl hijzelf vagelijk leek op de dader.

Journalist Thomas Pettersson van het Zweedse blad Filter groef diep in het leven van Engström. Hij concludeerde dat de Skandiaman zelf de trekker had overgehaald. Daarmee was Pettersson niet de eerste trouwens. Eerder was er Lars Larsson die hierover een boek schreef. Maar zoals ik in een eerdere blogpost aangaf, is de bewijsvoering van beide schrijvers pover.

(meer…)

Zweden ontmaskert alweer een moordenaar van Olof Palme

28 mei 2018 Onderzoek, Verdachten ,

De Zweedse media geloven opnieuw de moordenaar van Olof Palme te kennen: Stig Engström, een man die tot dusver alleen als getuige van de moord te boek stond. Maar hoe serieus is het spoor? Het lijkt nog maar eens een slag in de lucht. Alleen, hoe zit het met die revolvers?

Politiefoto van Stig Engström uit 1986.

Op de avond van 28 februari 1986 was Engström, destijds 52 jaar, aan het werk in het gebouw van verzekeraar Skandia in Stockholm. Engström, van beroep illustrator en grafisch vormgever, zou de dag erna op skivakantie gaan en wilde een reclamecampagne afronden. Om 23.20 uur verliet hij zijn kantoor. Een stempelklok en een bewaker waren getuigen. Engström zei nadien dat hij zuidwaarts wandelde in de richting van het metrostation en twee knallen hoorde. Op de hoek van het gebouw en de straat Tunnelgatan lag een zwaar bloedende man op de grond, met naast hem een hysterische vrouw: premier Olof Palme en zijn echtgenote Lisbeth.

Engström zou dus een van de eerste mensen zijn geweest op de plaats van de misdaad. Het Zweedse tijdschrift Filter beweert nu dat dit niet klopt. Voor Filter was hij geen getuige, maar de moordenaar. Twee jaar geleden kwam de schrijver Lars Larsson tot dezelfde conclusie in zijn boek Nationens Fiende. Dat was een eigenbeheeruitgave van een schrijver uit de provincie en werd daarom genegeerd door de Stockholmse kranten, maar Filter geniet enig respect, dus de boodschap werd dit keer wel opgepikt. De kranten Expressen en Aftonbladet, nooit verlegen om enige sensatie, schrijven zich sindsdien een ongeluk over Engström. En hij zal niks tegenspreken; Engström beroofde zich in 2000 van het leven, niet lang nadat zijn vrouw hem had verlaten. (meer…)

Onderzoeksleider Palme-moord gelooft in oplossing

28 februari 2018 Onderzoek ,

De moord op Olof Palme wordt opgelost. Dat is de overtuiging van Krister Petersson, de officier van justitie die het onderzoek sinds een jaar leidt. Petersson zei dit ter gelegenheid van de 32e verjaardag van de moord op de Zweedse premier. Ondertussen wordt nog eens duidelijk hoe zeer het onderzoek is gemanipuleerd.

De Palmegroep, zoals het rechercheteam heet, is de voorbije twee jaar ververst na het vertrek van enkele oudgedienden. Er wordt nu volgens Krister Petersson “met nieuwe ogen” gekeken naar wat er op 28 februari 1986 in Stockholm gebeurde. En dat is voor hem aanleiding tot optimisme. De onderzoeksleider wil niet zeggen hoeveel of welke sporen hij volgt, wel dat ze “interessant” zijn. Maar er is geen “nieuwe dader” in beeld, liet hij weten op de Zweedse televisie. Hij voegde eraan toe dat er de jongste tijd meerdere verhoren zijn gehouden. “We werken vanuit concrete feiten en vertrekken niet vanuit een bepaalde theorie”, zei hij.

Of er nog iemand veroordeeld gaat worden, weet hij niet. Petersson zegt dat de dader mogelijk dood is. “Maar we komen zover dat we een verklaring kunnen geven voor wat er gebeurde. Daarvan ben ik overtuigd.”

Christer 2

Christer Pettersson

Krister Petersson zegt in elk geval te geloven dat één man níét de dader was: bijna-naamgenoot Christer Pettersson. Deze aan drank en drugs verslaafde draaideurcrimineel werd in 1989 tot levenslang veroordeeld voor de moord op Palme, maar in hoger beroep vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. Toch zijn veel mensen in Zweden in zijn schuld blijven geloven.

Een geruchtmakende serie reportages op de Zweedse tv maakt nu brandhout van de aantijgingen jegens Pettersson. Rechercheur Thure Nässén, die erop gebrand was de moordzaak op te lossen, geeft in een heimelijk opgenomen telefoongesprek toe dat hij destijds enkele criminelen met een beloning lokte als ze wilden getuigen tegen Pettersson. Voor de gouden tip was (en is) een beloning uitgeschreven van 50 miljoen kronen, zo’n vijf miljoen euro. (meer…)

Amerikaanse professor ontmaskerde moordenaar van Olof Palme

10 februari 2018 Onderzoek, Verdachten ,

Hoe zou het zijn met het onderzoek naar de moord op Olof Palme? De dertigste verjaardag van Zwedens beroemdste onopgeloste misdaad werd op 28 februari 2016 “gevierd” met een grote persconferentie en overweldigende media-aandacht. En daarna? Er kwam een nieuwe onderzoeksleider, maar groot nieuws bleef uit. Laat ik daarom iets naar buiten brengen wat de Zweedse media, en dus ook de Zweden zelf, al die jaren gemist hebben: een Amerikaanse wetenschapper vertelde Zweedse parlementariërs twintig jaar geleden al in welke richting ze de dader moesten zoeken. En diezelfde professor koppelde er later zelfs een naam aan.

In 1998 schreef de Amerikaanse professor James W. Clarke een vertrouwelijke, 16 pagina’s tellende memo voor de Zweedse parlementaire onderzoekscommissie die het onderzoek naar de moord op Palme onder de loep nam. De Zweedse premier was op dat moment twaalf jaar dood. Er was ooit iemand voor de moord veroordeeld, de draaideurcrimineel Christer Pettersson, maar die was in hoger beroep vrijgesproken. Terecht, want harde bewijzen tegen hem ontbraken. Wie het dan wel gedaan had? Een duizelingwekkend aantal complottheorieën deed de ronde, maar geen enkele kon aan de dader worden gekoppeld.

Expert in politieke moorden

De parlementariërs wilden daarom de mening horen van professor Clarke. Die man was niet de eerste de beste. In 1982 publiceerde Clarke het boek American assassins: the darker side of politics dat hem lanceerde als dé Amerikaanse expert op het gebied van politieke moorden. Clarke bestudeerde door de jaren heen het leven van achttien mensen die een poging hadden gedaan om een vooraanstaand Amerikaans politicus te vermoorden. Hij concludeerde dat in de VS alleen president Lincoln het slachtoffer was geworden van een complot, en wellicht ook Martin Luther King. Slechts in enkele gevallen bleek de dader politieke motieven te hebben.

American assassins: the darker side of politics geldt intussen als een standaardwerk op zijn gebied. De typeringen die Clarke in het boek gaf blijken ook vandaag nog van toepassing op moordenaars die het gemunt hebben op publieke figuren.

In zijn vertrouwelijke memo voor de onderzoekscommissie-Palme onderschreef Clarke de eerdere conclusies van twee Zweedse profilers. Die meenden dat de moordenaar van Olof Palme alleen handelde en dat zijn modus operandi de theorie van een samenzwering tegensprak. Clarke achtte de kans het grootst dat de dader een man was met een persoonlijkheidsstoornis die een politicus, in dit geval Palme, uitgekozen had als zondebok voor zijn eigen problemen. Een dergelijke typering was ook van toepassing op veel van de daders die hij in de VS bestudeerde. (meer…)

De Laserman die op de moordenaar van Olof Palme leek

6 december 2017 Verdachten , ,

Een eenzame, gefrustreerde beursspeculant als dader van de moord op Olof Palme: menigeen vindt die oplossing ongeloofwaardig. Christer Andersson kan dus niet de moordenaar zijn. Maar er zijn opmerkelijke overeenkomsten tussen Andersson en de zogenoemde Laserman die in de vroege jaren negentig dood en verderf zaaide in de straten van Stockholm. John Ausonius, zoals de Laserman heette, schoot niet op politici, maar op migranten. Gewoon omdat ze buitenlanders waren.

De bloederige campagne van Ausonius startte in de zomer van 1991, in het oostelijke deel van Stockholm. Drie Afrikaanse studenten maakten er  ‘s avonds een wandelingetje. Vanuit de bosjes scheen plots een rood lichtje op een van hen. Een geweerschot volgde. Een van de drie, een Somaliër, zag dat hij hevig bloedde. De andere twee zochten in paniek hulp. In het nabijgelegen flatgebouw opende niemand de deur voor ze. Een aangehouden automobilist weigerde de zwaargewonde man naar het ziekenhuis te brengen. Er zouden anders bloedvlekken kunnen komen op de bekleding van zijn achterbank, zei hij. Het is een klein mirakel dat de student niet doodbloedde voor hij uiteindelijk toch in een hospitaal belandde.

Zolang het maar migranten waren

John Ausonius in 1986. Foto: Towpilot

Tussen augustus 1991 en februari 1992 schoot de Laserman elf mensen neer. Slechts een van de elf stierf, maar de andere tien liepen wel zwaar letsel op, in veel gevallen voor het leven. Ze hadden alle elf iets gemeen: ze waren migranten. Waar vandaan ze kwamen speelde voor de Laserman geen rol. Zolang ze er niet Noord-Europees uitzagen, behoorden ze tot de doelgroep. Sommigen waren studenten, anderen waren kleine zelfstandigen, muzikant of zwerver. Ze werden soms ‘s nachts, soms op klaarlichte dag neergeknald, op straat, in een park of in het gebouw waar ze zich toevallig bevonden.

Eerst gebruikte de dader een lasergeweer, vandaar de bijnaam Laserman, nadien een revolver. De loop van de revolver vertoonde een kleine afwijking, bleek later. Daardoor koos de kogel nooit helemaal de baan die de Laserman voor ogen had. Mogelijk is dat de reden waarom de meeste slachtoffers overleefden. Het is ook een reden waarom hij maar doorging met zijn acties, want hij wilde doden maken, geen gewonden.

Sporen liet hij amper na. Een compositietekening die met hulp van een getuige werd gemaakt, leidde naar niets, maar bleek achteraf wel redelijk op Ausonius te lijken. Omdat hij halverwege zijn misdaadreeks van wapen veranderde dacht de politie een tijd dat er meerdere daders waren. De Laserman veroorzaakte een ware angstpsychose. Migranten durfden in Stockholm niet meer de straat op, tenzij om te betogen voor bescherming. Bedrijven legden uit solidariteit met de migranten in Zweden het werk tijdelijk neer. Toenmalig premier Carl Bildt sprak het volk toe via een ingelaste tv-uitzending. (meer…)

Moordenaar Palme niet langer te koop

7 maart 2017 Overig ,

Heeft Diana Walker Palmer haar geld binnen? De mysterieuze blogger die twee jaar geleden de “oplossing” van de moord op Olof Palme voor een miljoen euro te koop aanbood, is plotseling van het web verdwenen.

Bloggen är borttagen. De blog is verwijderd. Die mededeling kreeg ik deze ochtend toen ik palmeutredningen.blogg.se wilde bezoeken, de website van Diana. Ik had eergisteren nog een commentaar geplaatst. Daarop kwam geen antwoord.

Oplossing in de aanbieding

Wie Diana Walker Palmer is? In ieder geval niet iemand die Diana Walker Palmer heet. De persoon die zich van het pseudoniem bedient, dook in februari 2015 plots op met een eigen blog. Diana beweerde over een 64 bladzijden tellend dossier te beschikken dat de moordenaar van Olof Palme bij naam noemde. De inhoud ervan was volgens “haar” bekend bij de politie, sterker nog, de info die ze aanbood kwam rechtstreeks uit het politieonderzoek.

Diana vroeg 10 miljoen kronen voor het dossier, zowat een miljoen euro. Het klonk als je reinste oplichterij. De kleine brokjes informatie die Diana lostte wezen echter in de richting van Christer Andersson, de intussen overleden beursspeculant die ik in mijn boek opvoer als hoofdverdachte van de moord.

Smith & Wesson .357 Magnum

Smith & Wesson .357 Magnum. Foto: Motohide Miwa

Zo meende Diana dat het moordwapen een Smith & Wesson was met een serienummer dat eindigde op 1575; Anderssons revolver droeg nummer 61575. Tevens beweerde de blogger dat “zij” in 1992 naar de politie was gestapt met informatie over de dader, een man die ze persoonlijk zou hebben gekend.

Enkele jaren geleden speelde Walker naar eigen zeggen een “voorwerp” door aan de politie dat de man met de moord verbond. Dat zou niet het wapen zijn, maar iets anders. Volgens Diana was de Palmegroep er echter al in 1994 van overtuigd dat hij de moordenaar was. Dat was ook het jaar waarin de politie serieus belangstelling voor Andersson kreeg. Toeval? (meer…)

Fake news over de moord op Palme

23 februari 2017 Boeken

Fake news is niets nieuws. In de berichtgeving over de moord op Olof Palme zijn leugens, halve waarheden en van de pot gerukte speculaties al jaren aan de orde van de dag. Dat is de strekking van een nieuw boek van de Deense schrijver Paul Smith.

Boek Paul Smith over moord op Olof PalmePalmemordet. Historier & gøglebilleder fra en postfaktuel verden (De moord op Palme. Verhalen en leuke plaatjes uit een postfactuele wereld) fileert een hele reeks Deense en Zweedse publicaties die verschenen op of rond de dertigste verjaardag van de onopgeloste moord. Zowel journalisten als zogenaamde experts bleken ruimschoots bekende feiten over de moord te negeren. In plaats daarvan poneerden ze verdraaiingen, verzinsels en geruchten om eigen (samenzwerings)theorieën in leven te houden.

Smith gelooft niet dat Palme slachtoffer werd van een complot. Veel feiten wijzen immers in de richting van Christer Andersson, een eenzaat en vuurwapenfreak die de dag voor de moord een grote som geld verloor aan de beurs. Dat was het gevolg van een regeringsbesluit om de btw op effectenhandel te verdubbelen. Andersson pleegde in 2008 zelfmoord. (meer…)

Translate »