De titel van mijn nieuwe boek De vermoedelijke moordenaar van Olof Palme verwijst naar Christer Andersson, ook wel Christer A of CA genoemd, maar even goed naar Stig Engström, de man die volgens justitie bovenaan het verdachtenlijstje staat. En als we toch bezig zijn, kan je zelfs Christer Pettersson in het rijtje scharen. Drie mannen die met elkaar gemeen hebben dat ze intussen dood zijn, waardoor een definitieve oplossing van de moordzaak hoogst onwaarschijnlijk is.
Geanonimiseerde politiefoto van Christer A.
Christer Andersson speelt de hoofdrol in het boek. De andere twee krijgen ook de nodige aandacht, maar minder, want Andersson is de voornaamste “kandidaat”. Met voorsprong. Of zoals misdaadanalist en psychiater Ulf Åsgård het uitdrukte: “Christer Andersson staat op 1 en daarna komt er niemand meer… Nou ja, misschien op 5.”
12 Redenen voor Christer Andersson
Waarom is deze Christer de vermoedelijke moordenaar van Olof Palme? Een aantal redenen:
- De moordenaar gebruikte vrijwel zeker een magnumrevolver kaliber 357. Christer Andersson bezat de enige, op 28 februari 1986 (de dag van de moord) legaal in Stockholm aanwezige revolver van dit type die de politie nooit kon onderzoeken.
- Andersson gaf geen gehoor aan oproepen van de politie zich te melden met het wapen. Nadien beweerde hij dat hij de revolver illegaal had verkocht. De politie vond zijn verhaal rond die wapenverkoop niet geloofwaardig.
- De moordenaar kende de omgeving waarin de moord werd gepleegd, oordeelden analisten. Andersson woonde op loopafstand van de plaats delict en gaf toe dat hij geregeld wandelde langs Sveavägen, de boulevard waarlangs Palme werd neergeschoten.
- Christer Andersson had geen alibi voor de moord. Hij zei ziek te zijn, maar een ander getuigenis sprak dit tegen. Later beweerde hij enkel dat hij sliep.
- Christer Andersson haatte Olof Palme. Meerdere getuigen gaven dit aan en er was eerder een voorval met zijn revolver waaruit deze “Palmehaat” bleek. Andersson gaf toe geen vriend te zijn van Palme’s beleid. Als beursspeculant werd hij de dag voor de moord zwaar benadeeld door een koersval, veroorzaakt door de aankondiging van een nieuwe belastingmaatregel door de regering-Palme.
- De moordenaar was volgens specialisten een getrainde schutter. Andersson was meervoudig kampioen van de schietvereniging waarbij hij aangesloten was.
- Anderssons persoonlijkheid en leefwijze voldeden aan zowel het daderprofiel dat de Zweedse politie liet opstellen, de feedback van de FBI hierop, een commentaar van profiling-legende Robert Ressler én het profiel dat een Amerikaanse wetenschapper schetste van daders van politieke moorden.
- Het signalement van de moordenaar sloot naadloos aan op de beschrijving van Christer Andersson.
- Na de moord vertoonde Andersson “onderduikgedrag”. Hij vermeed contact met de buitenwereld, stopte tijdelijk met het beoefenen van zijn hobby en vertrok uit de binnenstad van Stockholm.
- Tijdens verhoren met de politie ontweek hij lastige vragen, was hij nooit bereidwillig om mee te werken en vertoonde hij paranoïde gedrag.
- Familieleden zagen in hem de moordenaar van Olof Palme en legden ongevraagd belastende verklaringen af tegenover de politie. Dit is bijzonder ongebruikelijk bij mensen die onschuldig zijn.
- De politie constateerde dat Andersson in het decennium na de moord een opmerkelijke belangstelling toonde voor de plaats delict.
En dit zijn nog maar twaalf redenen waarom Christer Andersson zo verdacht is. In het boek staan er nog meer en wordt dieper ingegaan op het bovenstaande. Niet op basis van horen zeggen, maar verwijzend naar de pv’s uit het politiedossier en diverse, meestal openbare bronnen. Controleerbaar feitenmateriaal, dus. Ook sprak ik met een familielid dat Christer goed kende.
5 Redenen tegen Stig Engström
Even ter vergelijking. Wat weten we over Stig Engström?
- Hij bezat geen wapen en was geen getrainde schutter.
- Naar een motief bleef het gissen. Hij was weliswaar lid van een conservatieve partij die oppositie voerde tegen Palme, maar liet zich nooit haatdragend uit over de premier.
- Hij had mogelijk een alibi. Hoogstwaarschijnlijk bevond hij zich op enkele tientallen meters van de moord toen de schoten vielen.
- Hij beantwoordde maar half aan de diverse daderprofielen.
- Het signalement van de moordenaar paste maar voor een heel klein deel op Engström.
Eigenlijk zou dit lijstje al volstaan om Engström niet als moordenaar te beschouwen. Waarom justitie hem dan toch als hoofdverdachte zag? Omdat Engström zich manifesteerde als ooggetuige en daarbij zichzelf een heldenrolletje toedichtte dat niet paste in andere getuigenverklaringen. En omdat één getuige een fladderende jas zag en misschien wel een polstasje.
En wellicht ook omdat de politie hem, zoals een geluidsopname van een vergadering in het politiebureau aantoonde, een irritante klier vond; Engström liet zich in kranten en op tv laatdunkend uit over de onderzoekers. Dat viel niet goed. Maar dat dit laatste een reden was om hem langer en nauwkeuriger onder de loep te leggen dan andere getuigen, zal je van officiële zijde niet horen.
En 5 tegen Pettersson…
Om het compleet te maken, ook nog wat we weten over Christer Pettersson.
- Pettersson was een gewelddadige misdadiger, maar is tijdens zijn langdurige criminele loopbaan nooit met een vuurwapen gezien. Steekwapens en vuisten: meer gebruikte hij niet.
- Hij had (g)een alibi. Zijn eigen verklaring over wat hij op de avond van de moord deed, is eerst zelfs bevestigd. Later werd ze in twijfel getrokken.
- Nooit kon iemand enig motief geven waarom hij Palme zou vermoorden. Pettersson beweerde zelf zijn leven lang op Palme’s partij te hebben gestemd.
- Hij werd geïdentificeerd door Lisbeth Palme, Olofs vrouw, als de moordenaar. De confrontatie met hem, bijna drie jaar na de moord, verliep echter niet volgens de regels en werd achteraf als onbetrouwbaar beschouwd.
- Tijdens het onderzoek naar Petterssons eventuele betrokkenheid werden getuigen verleid tot belastende verklaringen in ruil voor een forse beloning, die overigens nooit werd uitgekeerd.
In De vermoedelijke moordenaar van Olof Palme komen ze alle drie aan bod. Maar eerst en vooral het verhaal van Christer Andersson. We volgen hem door zijn eenzame leven en kijken mee over de schouder van de politie. Ook ontdekken we hoe Andersson aan een arrestatie wist te ontsnappen, maar desondanks een tragisch einde tegemoet ging.